گذشته‌ی تراریوم
تراریوم در زبان انگلیسی Terrarium در زبان فارسی به آن باغ شیشه ای نیز گفته می شود عبارت است از یک محفظه شیشه ای در بسته حاوی خاک و گیاه که می توان برای رسیدگی به گیاه آن را باز کرد. در این حال، تراریوم‌ها می‌توانند بجای مهرو موم بودن، باز نیز باشد که در ادامه به انواع آن اشاره خواهیم کرد.
در واقع پیشینه‌ی تراریوم‌ها به ۱۵۰ سال می‌رسد اما در چندسال اخیر در میان مردم محبوب شده اند.
اولین تـراریوم توسط یک پزشک جراح و گیاه شناس به نام ناتانیل باگ‌شو وارد Nathaniel Bagshaw Ward که اهل انگلستان بود در سال ۱۸۴۲ساخته شد! عمده شهرت او برای ساخت اتفاقی به نام تراریوم است. این فرد علاقه ای خاص به مشاهده‌ی رفتار حشرات داشت و به طور اتفاقی یکی از شیشه ها را بدون مراقبت رها کرد! نتیجه ی این رهایی، رشد هاگ یک نوع سرخس بود که در شیشه رشد کرد و جوانه به گیاه تبدیل شد. این شیشه به اولین تراریوم دنیا تبدیل شد. تمایل به این کار به سرعت در دوران ملکه‌ویکتوریا (که گاهی دورهٔ ویکتوریایی گفته می‌شود، دورهٔ اوج انقلاب صنعتی در بریتانیا و اوج امپراتوری بریتانیا بود) در میان انگلیسی‌ها، شدت گرفت.
آزمایش آقای وارد نشان داد که گیاهان می‌توانند بدون تهویه، مهر و موم شده به رشد خود ادامه دهند! جالب است بدانید که نام قبلی تراریوم «بطری واردین یا مورد واردیان» بود که به اسم همان پزشک نام گذاری شده بود. نام تراریوم ریشه ی لاتین دارد و Terra به معنای کره زمین و arium به معنای خانه است.
درباره ساخت تراریوم بیشتر بدانیم!
قصد داریم در دانه برفی به یکی از جذاب ترین روش‌های ساخت یک مجموعه زیبا بنام تراریـوم یا باغ شیشه ای بپردازیم که می توانید بنا به سلیقه ی خودتان آن را بسازید.
تراریـوم یا همان باغ کوچک شیشه ای یک دکور یا دیزاین طبیعی است که از چوب، انواع گیاه مخصوص تـراریوم، خزه، سنگ، خاک، شن و… تشکیل می شود. تراریوم‌ها به مراقبت‌های کمی نیاز داشته و زمان زیادی از شما نمی گیرند در حالی که می توانند طراوت، سرزندگی، حیاط و آرامش را برای خانه های شما به ارمغان بیاورند! تـراریـوم ها حتی برای محیط های اداری و برای هدیه به بهترین عزیزانتان مناسب هستند.
چرا گیاهان را در تراریـوم نگهداری کنیم؟
ظروف دربسته همراه با گرمای ورودی به تراریوم امکان ایجاد چرخه آب در مقیاس کوچک را فراهم می‌کند. زیرا رطوبت حاصل از خاک و گیاه در داخل تـراریوم تبخیر می‌شود و سپس این بخار آب روی دیواره‌های ظرف متراکم شده و در نهایت آب تقطیر شده دوباره روی خاک و گیاه می‌ریزد. این امر به دلیل تأمین مداوم رطوبت، به ایجاد یک محیط عالی برای رشد گیاهان کمک کرده و از این طریق از خشک شدن بیش از حد گیاه جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، نوری که از ظروف شفاف (تراریوم) عبور می‌کند باعث می شود گیاهان درون آن فتوسنتز کنند.
تراریـوم چیست و به چند دسته تقسیم می شوند؟!
تراریوم یک مجموعه کوچک نیمه باز و یا نیمه بسته برای نگهداری گیاهان مختلف می باشد. محفظه ای که گیاهان در آن نگهداری می شوند معمولا از جنس پلاستیک شفاف و یا شیشه است. به طور کلی به روش نگهداری از گیاهانی که در فضای بسته یا نیمه باز شیشه ای همراه با خاک، خزه، سنگ و دیگر اجزا نگهداری می شوند، تراریوم گفته می شود.
نام دیگر تراریوم، باغ شیشه ای یا باغ یا گلخانه‌ی مینیاتوری است.
انواع تراریـوم به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:
۱- تراریوم باز یا نیمه باز:
تــراریوم‌های باز یا نیمه باز برای نگهداری گیاهانی که به رطوبت کمتری نیاز دارند مناسب هستند. پس برای گیاهانی که سازگارتر با محیط خشک هستند از تراریوم های باز استفاده کنید.
همچنین میتوانید برای گیاهانی که به نور مستقیم خورشید، بیشتر نیاز دارند از تراریوم های باز نیز استفاده کنید. چراکه تراریوم های بسته گرمای بیشتری دارند و همین موضوع باعث از بین رفتن گیاهان داخل آن می‌شود.
همه گیاهان به محیط مرطوب تراریاهای بسته احتیاج ندارند و مناسب نیستند.
همانطور که در تصویر زیر می بینید تراریم های نیمه باز ظرف‌هایی هستند که مقداری از آن باز است و هوا در آن جریان دارد.
۲- تراریوم بسته:
گیاهان مختلف استوایی چون سرخس ها، گیاهان هوازی مثل گیاه تیلاندزیا ایونانتا (تیلاندسیا)، ارکیده ها و خزه ها به علت داشتن شرایط یکسان با محیط مرطوب، در تراریوم‌های بسته نگهداری می‌شوند. این تراریوم بسته باعث گردش آب می شود و محیط مرطوبی را برای نگهداری گیاهان فراهم می کند.
تـراریوم‌های بسته هیچگونه منفذی غیر از درپوش ندارند و می توانید به راحتی درپوش را بردارید و گیاهان را آبیاری کنید. تراریوم بسته، یک محیط منحصر به فرد برای رشد گیاه ایجاد می‌کند، زیرا دیواره‌های شفاف باعث می‌شود نور و گرما به تراریوم وارد شود. در این گونه تراریــوم‌ها هوا در ظرف محبوس می شود، بنابراین بهتر است برای ورود و جریان هوا به داخل آن و خشک شدن نم اضافی هوا و دیواره ظرف و همچنین جلوگیری از رشد کپک‌ها، جلبک‌ها و قارچ ها درپوش را یک مرتبه در هفته برداشته و مجددا در جای خود بگذارید. در غیر این صورت گیاهان کاشته شده در تراریوم بسته آسیب دیده و با رشد کپک‌ها شاهد تغییر رنگ دیواره تراریوم خواهید شد.
آبیاری تراریـوم بسته:
شاید برخی افراد فکر می کنند که گیاهان نگهداری شده در تراریـوم های بسته دیگر نیازی به آبیاری ندارند اما این یک عقیده کاملاً اشتباه است! تراریـوم ها گاهی اوقات باید آبیاری شوند، عدم وجود قطرات آب در دیواره‌های تراریوم یا هرگونه پژمردگی گیاهان، معیاری است که تراریوم به آب نیاز دارد. آبیاری آن ها بصورت سطحی با غبارپاشی انجام می شود.
خاک تراریـوم بسته:
تراریوم های بسته برای کاهش خطرات آسیب میکروبی، به خاک مخصوص نیاز دارند.
استفاده از خاک های سبک مانند پیت‌لایت (peat-lite) که مخلوطی از پرلیت، ورمیکولیت و خزه پوده زا است می تواند مناسب باشد.
قبل از کاشت گیاهان برای جلوگیری از فعالیت میکروب‌ها، بهتر است خاک را استریل کنید.
گیاهان مناسب برای کاشت در تــراریوم
به علت محدود بودن فضا و قرار گرفتن چندین گیاه در کنار هم، هر گیاهی را نمی‌توانید برای تراریوم استفاده کنید.
گیاهانی مثل برگ بیدی، گیاه پاییتال (عشقه)، پتوس، بگونیا، سرخس ها، فیتونیا، ارکیده ها، خزه ها و… مناسب تــراریوم هستند.
شاید در برخی از فروشگاه های گل گیاه از گیاهانی مثل کاکتوس ها و ساکولنت ها برای تراریوم استفاده کرده باشند، اما گیاهان گوشتی با وجود محبوب بودنشان گزینه‌ی مناسبی برای نگهداری در تراریــوم نیستند چراکه به علت عدم وجود زهکش در شیشه تـراریوم، ریشه های این گونه گیاهان بسیار حساس بوده و باعث پوسیدگی آن ها می شود.
چند نکته برای انتخاب گیاه:
- گیاهانی را برای این باغ شیشه ای کوچک انتخاب کنید که به رطوبت حساسیت نداشته باشند.
- از گیاهانی استفاده کنید که رشد آن ها کم است و کمتر نیاز به هرس دارند.
- باید دقت کنید که گیاهان به دیواره نچسبند، در این صورت می توانید آن ها را نیز هرس کنید.
- حتما در انتخاب ظرف مورد نظر، قد گیاه و همچنین رشد آن ها را در نظر بگیرید.
- گیاهانی را در کنار هم قرار دهید که نیاز آبی یکسانی داشته باشند.
- این گیاهان باید با نور کم محیط هم، سازگاری داشته باشند.
مراحل ساخت یک تــراریوم
اگر دوست دارید یک باغ کوچک جذاب و طبیعی در خانه های زیبای خود داشته باشید با ما همراه باشید!
ساخت این مجوعه زیبا کار بسیار آسانی است فقط نیازمند داشتن چندین نکته است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
وسایل مورد نیاز برای ساخت:
- ظروف شیشه ای درب دار یا بدون درب
- مواد ضدعفونی کننده مثل صابون و…
- شن درشت و یا سنگریزه
- خاک، سنگ های تزیینی و خزه
- استفاده از ابزاری چون قلمو و پنس سرخم و قیچی و…
- گیاهانی که به سلیقه خودتان می توانید استفاده کنید
سعی کنید از ظروف شیشه ای استفاده کنید که دهانه آن خیلی کوچک نباشد چراکه کار خودتان پرزحمت تر و سخت تر خواهد شد!
قبل از ریختن خاک، حتما ظرف مورد نظر را با آب و صابون خوب بشویید تا باکتری‌های درون آن از بین برود.
خاک هایی که درون ظرف ریخته می شوند دارای چندین لایه هستند.
لایه های این خاک باید از پایین به سمت بالا روی هم قرار بگیرند:
اولین لایه ای که در ظرف ریخته می شود باید شن درشت و یا سنگیریزه باشد.
پس از آن، می توانید لایه زغال و خزه را به ترتیب روی آن بریزید.
پس از آن باید از لایه ی مخلوط خاکی، یعنی پیت‌لایت (peat-lite) استفاده کرده و درون ظرف بریزید.
بعد از اضافه کردن لایه ی خاکی، حالا نوبت چیدمان گیاهان مورد نظر خودتان است. این کار را با ابزار مناسبی مثل پنس سر خم انجام دهید.
در زمان کاشت گیاهان دقت کنید که ریشه‌ها، بیرون از خاک نباشد.
شاید در زمان کاشت، مقداری سنگ ریزه و شن روی گیاهان ریخته شود، در این حالت بهتر است با استفاده از قلمو، به آرامی شن ها را پاک کنید.
و در اخر می توانید از سنگ های درشت تزیینی و همچنین خزه، تخته چوب در این باغ کوچک شیشه ای استفاده کنید. (نحوه چیدمان این مواد سلیقه ای است).
چندین نکته برای آبیاری تراریـوم:
• پس از انجام این مراحل، آبیاری مختصری (به صورت غبارپاشی) برای گیاهان کاشته شده در تراریوم انجام دهید.
• آبیاری تراریوم ها تنها با غبارپاشی انجام می گیرد.
چراکه آبیاری به صورت مستقیم باعث جابه شدن ماسه‌ها و دیگر مواد شده و به علت نبود زهکش، در انتهای ظرف جمع می شود و ریشه‌ها را دچار پوسیدگی می کند.
• اگر آبیاری را بیش از حد انجام دهید، ریشه ی گیاه دچار پوسیدگی می شود.
البته میزان آبیاری به بسته بودن و یا باز بودن دهانه‌ی تراریوم نیز بستگی دارد.
به طور مثال اگر تراریـوم در بسته باشد، فضای داخل آن مرطوب است و به آبیاری خیلی کمتری نیاز دارد.
و اگر دهانه آن باز باشد باید هر هفته یکبار آن را آبیاری کنید.
چندین نکته در نوردهی تراریـوم:
• لازمه ی داشتن یک تـراریوم سرسبز، فراهم کردن نور برای آن است.
میزان نور به گیاهان کاشته شده در تراریوم بستگی دارد، یعنی برخی از گیاهان به نور کمتر و بعضی به نور بیشتر نیاز دارند.
مثلا گیاهانی مثل پتوس، سرخس، فیتونیا به نور کمتری نسبت به ساکولنت ها و کاکتوس ها (هرچند کاشت این گیاهان مناسب تراریوم نیستند ) نیاز دارند.
• به طور کلی این باغ شیشه ای را پشت پنجره های شمالی قرار دهید تا نیاز نوری گیاهان تامین شود. این نور به صورت غیر مستقیم می تابد و برگ های گیاهان را دچار سوختگی نمی کند.
• برخی افراد به دلیل نداشتن شرایط لازم برای نور دهی، از لامپ های مخصوص رشد در قسمت های بالایی یا کناری تراریوم استفاده می کنند.
چندین نکته درکوددهی تراریـوم:
• برخی به اشتباه به گیاهان داخل تراریــوم کود زیادی می دهند و گمان می کنند که رشد آن ها بیشتر و بهتر خواهد شد! این یک عقیده ی کاملا اشتباه است. اگر میزان کوددهی به گیاهان بیشتر از میزان لازم باشد، رشد آن‌ها دچار مشکل می شود.
• بهترین زمان برای کوددهی گیاهان کاشته شده در تراریوم، یک سال پس از تهیه آن است.
برای درک بهتر و تجربه ی بیشتر درباره ی چگونگی ساخت تراریوم ویدئوی زیر را تماشا کنید.
