شناخت و معرفی گیاه گوشتخوار دروزا
گیاه دروزرا با نام علمی Drosera نام یکی از خانواده ی دروسراسه Droseraceae گیاهان گوشتخوار است . این گیاه یکی دیگر از گیاهان گوشت خوار است که از تنوع بسیار بالا و ظاهری جذاب برخوردار است . با دانه برفی همراه باشید تا روش نگهداری و همچنین خواص دارویی این گیاه خاص را برای شما به اشتراک گذاریم .
- این گیاه از راسته ی میخک سانان، تیره ی ژاله پوشان و سرده ی Drosera است.
- خاستگاه اصلی این گیاهان در استرالیا ، آمریکای شمالی ، شمال اروپا ، اکثر نقاط سیبری ، شمال آمریکای شمالی ، کره ، ژاپن ، جنوب کالیفرنیا ، آلاباما ، می سی سی پی ، گینه ی نو و امریکا است .
- این گیاه در همه جای نقاط دنیا به جز قطب جنوب قابل پرورش و نگهداری است .
- این گیاهان را بیشتر در تالاب ها ، باتلاق‌ها و مرداب‌ها می توان دید .
- به طور کلی این گیاهان در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به طور گسترده رشد می کنند .
- این گیاهان دارای ۱۹۰ گونه ی مختلف است .
- این گیاهان دارای طولی بین ۱۲ الی ۱۳ سانتی متر است .
- البته گونه ی خاص دیگری به نام دروزا آرتروژین وجود دارد که ارتفاعش به ۸ متر و یا حتی بیشتر می رسد .
- نام دیگر این گیاه ، دروزا ، دروسرا Drosera ، شبنم خورشید ، شبنم آفتابی و بیشه ی قرمز است .
- این گیاهان جز گیاهان خاص ، کمیاب و کلکسیونی محسوب می شود .
- اکثر گونه های دروزرا بیشتر از ۲ سال عمر نمی کند .
- البته گونه ای خاص از این گیاه وجود دار که می توانند حتی ۵۰ سال هم زنده بماند .
چند نوع از گیاه دروزا
۱ – Drosera rotundifolia :
این نوع از دروزرا برای زنده ماندن در فصول سرد ، یک محیط زمستانی ایجاد می کند که حاوی جوانه هایی از برگ های تیز در سطح زمین می باشد . زیستگاه اصلی این نوع در مناطق غربی و معتدل اروپا می باشد .
۲ – Drosera intermedia :
این نوع از بیشه ی قرمز دارای برگ های نسبتا بلند می باشد .
زیستگاه اصلی این نوع در مناطق غربی و معتدل اروپا می باشد .
۳ – Drosera anglica :
نام این نوع از گیاه دروزا ، حشره خوار انگلیسی است .
زیستگاه اصلی این نوع همانند موارد ذکر شده دیگر در مناطق غربی و معتدل اروپا می باشد .
چند گیاه دروزرا دیگر را در تصویر زیر می توانید ببینید .
۴ – Drosera dielsiana
۵ – Drosera aliciae
۶ – Drosera natalensis
۷ – Drosera latifolia
۸ – Drosera slackii
۹ – Drosera trinervia
گذشته ی گیاه دروزرا یا بیشه ی قرمز
درواقع نام علمی شبنم خورشیدی یا همان دروزرا از لغت یونانی drosos به معنای شبنم و قطره ی شبنم گرفته شده است . نام انگلیسی این گیاه به نام sundew از لغت انگلیسی ros solis به معنای شبنم آفتاب گرفته شده است. هر دو این کلمات اشاره به همان قطرات شبنم مانند و دارای بوی روی گیاه دارند . این قطرات داری ماده ای چسبناک تحت عنوان لعاب بوده و از شاخک های کوچک در روی ساقه ی هر گل بیرون می آیند .
خاصیت اصلی این گیاهان جذاب به گونه ای است که با ترشح بو و شهد شیرین ( شبیه به قطره ی شبنم ) از سوی خود ، حشرات را به سمت خود جذب کرده و با پرزهای قطره ای یا همان شبنم ( ماده ای غلیظ به نام لعاب ) آن ها را به دام خود می اندازد و آن ها را هضم کرده و صرف انرژی برای رشد خود می کنند . این مواد در کرک هایی انعطاف پذیر تحت عنوان مویچه و یا تریکوم که روی ساقه ی اصلی گیاه قرار دارند دیده می شود . گیاه دروزرا ، همانند سایر گیاهان گوشتی دیگر ، غذا و نیتروژن مورد نیاز خود را از طریق شکار و هضم حشراتی مثل مگس ، پروانه ، زنبور و … تامین می کند .
نکته :
گوشت خواری برای شبنم آفتابی انرژی خورشیدی فراهم نمی‌کند ، بلکه مواد مغذی ، به ویژه نیتروژن را در شرایط خاک فقیر تامین می کند .
نگهداری از گیاه دروزرا
نور مورد نیاز :
- این گیاهان برای رشد بهتر خود به مکانی روشن تا نیمه روشن نیاز دارند .
- قرار دادن آن ها در زیر نور مستقیم به مدت ۴ ساعت به رشد آن ها کمک خواهد کرد .
- البته نور مستقیم خورشید در تابستان باعث سوختگی گیاه می شود .
- به طورکلی ، پنجره های شرقی و یا شمالی مکان مناسبی برای پرورش این گیاهان هستند .
اگر در آپارتمان زندگی می کنید و دوستدار گیاهانی چون شبنم آفتابی هستید و مکانی آفتابگیر برای پرورش آن ها ندارید ، می توانید از لامپ های مصنوعی مثل ال ای دی های رنگی و فلورسنت استفاده نمایید . اگر گیاه شما رطوبت کافی دریافت می کند اما شبنم روی برگ های باریکش وجود ندارد ، یعنی گیاه با کمبود نور مواجهه است در این صورت باید به مکانی پر نور تر منتقل شود .
آب مورد نیاز :
- این گیاهان را بیشتر در کنار مرداب های حاوی اسیدفولیک ، تالاب ، باتلاق ، سنگ های مرطوب ، خزه ها ، مراتع مرطوب می توان دید .
- در نتیجه این گیاهان برای زنده ماندن به خاک همیشه مرطوب تا خیس نیاز دارند .
- برای این گیاهان بهتر است از آب مقطر و یا آب جوشیده ی سرد شده ی بدون املاح استفاده کنید .
چراکه این گیاهان در زیستگاه اصلی خود در خاک و آب فقیر رشد کرده و پرورش می یابند و اگر آب سنگین و دارای املاح زیادی باشد ممکن است به گیاه آسیب بزند . به طور کلی خاک گیاه همیشه باید مرطوب باشد ، خاک مرطوب نه تنها باعث پوسیدگی ریشه نمی شود بلکه باعث رشد و سرزندگی در این نوع گیاه خواهد شد . در فصل بهار و تابستان به هفته ای ۳ الی ۴ مرتبه آبیاری و در زمستان به هفته ای ۲ مرتبه آبیاری نیاز خواهند داشت .
رطوبت مورد نیاز گیاه دروزرا یا بیشه ی قرمز (دروسرا) :
- دروسرا ، به رطوبت بالا بین ۷۰ الی ۹۰ درصدی محیط نیاز دارد .
- اگر رطوبت را برای این گیاهان تامین نکنید ، گیاه دروسرا قطرات شبنم مانند تولید نخواهد کرد .
اگر در محیطی که دارای آب و هوای خشک است زندگی می کنید بهتر است این کار ها را انجام دهید :
۱ – برای حفظ رطوبت می توانید در کف زیر گلدانی سنگ ریخته و مقداری آب روی آن بریزید و کف گلدان را روی سنگ ها قرار دهید تا رطوبت مورد نیاز برای گیاه تامین گردد .
۲ – گلدان گیاه را درون ظروف شیشه ای آکواریوم یا تراریوم برای تامین رطوبت قرار دهید .
۳ – اگر گیاه ، در فضاهای بسته ای چون گلخانه یا منزلتان قرار دارد ، بهتر است در محیط این گیاه از دستگاه های بخور سرد خانگی استفاده نمایید .
خاک مورد نیاز :
- این گیاهان در خاک های شور ، اسیدی و فقیر در باتلاق ها و مرداب ها رشد می کنند .
- بنابراین نیاز خیلی زیادی به خاک های غنی ندارند .
- برای این گیاهان می توان از اسفاگنوم پیت ماس ۶۰ درصد + پرلیت ۳۰ درصد + کوکوپیت ۱۰ درصد یا کوکوپیت + پرلیت می توان استفاده کرد .
- هر ۱ الی ۲ سال یک بار خاک گلدان گیاه را تعویض کنید .
اسفاگنوم پیت ماس چیست ؟
بعضی اوقات به پیت ماس خزه تورب اسفاگنوم یا پیت ماس اسفاگنوم ( sphagnum peat moss ) می گویند .
دمای مورد نیاز :
- این گیاهان در دمای پایین دچار آسیب نمی شوند .
- اما ترجیحا بهتر است در مکان های خیلی سرد و دمای کمتر از ۱۰ درجه قرار نگیرند .
- این گیاهان به خواب زمستانی نیاز ندارند بلکه در این فصل رشد آن ها به حداقل می رسد .
- دمای مورد نیاز برای رشد این گیاهان ۲۵ الی ۳۵ درجه ی سانتی گراد است .
تغذیه ی گیاه دروزرا
این گیاهان همانطور که اشاره شد برای زنده ماندن خود ، نیازی به مواد غذایی در خاک ندارند چراکه در خاک های فقیر و بدون مواد غذایی رشد کرده اند بنابراین مواد غذایی و نیتروژن مورد نیاز خود را از طریق به دام انداختن حشرات مختلف به دست می آورند . فاکتورهای اصلی برای زنده ماندن این گیاه نور و رطوبت مناسب است .
مسلما شما علاقه ای به ورود حشرات موزی در خانه ی خود ندارید !!!!
در چنین حالتی اگر گیاه دروزرا ( دروسرا ) را در خانه نگهداری می کنید باید هر از چند گاهی برای آن حشراتی چون مگس ، کورچه ، عنکبوت ، پروانه و … شکار کنید و در اختیار گیاه قرار دهید در غیر این صورت گیاه شما از شکل ساختاری خود خارج شده و ممکن است از بین برود .
- به یاد داشته باشید که برای بیشه ی قرمز حشراتی شکار کنید که پوست سخت نداشته باشند .
- شکارهای خود را به حالت نیمه جان در اختیار گیاه قرار بدهید .
- این امر موجب تحریک آنزیم های هضم شده می شود و عمل هضم را راحت تر می کند .
- به گیاه بالغ هفته ای ۱ مرتبه می توانید غذا بدهید .
- برخی افراد فکر می کنند که چون اسم این گیاه گل گوشتخوار است ، می توان از گوشت های جامدی چون گوشت چرخ کرده به جای حشرات استفاده کرد . پس هیچوقت این کار را انجام ندهید .
گل های گیاه دروزرا
- دروسرا ، گیاهی علفی ، چند ساله ( در برخی مناطق به صورت ۱ساله رشد می کند ) و دارای گل هایی کوچک است .
- تعداد گلبرگ های هر گل ۵ عدد می باشد .
- فصل گل دهی دروسرا در ایام مختلفی ( به ویژه در بهار ) از سال است و ممکن است چندین بار به گل دهی رسد .
- دروسرا می‌تواند در صورت تغذیه‌ی مناسب در طی یک سال به بلوغ و گل‌دهی برسد .
- رنگ گل های این گیاهان سفید ، نارنجی ، زرد و صورتی مایل به قرمز است که در یک طرف ساقه به انحنای ۱۰ تا ۲۵ سانتی‌متر بالای برگ های پایه گیاه قرار می‌گیرند و گل‌ها از مرکز برگ رشد می‌کنند .
- در صورت تمایل می توانید گل ها را از گیاه جدا کنید .
- چراکه گل ها انرژی زیادی از گیاه گرفته و باعث توقف رشد گیاه خواهند شد .
- برگ ها معمولا در یک رزت قرار دارند و قطر آن ها بسته به نوع آن در حدود ۱/۵ الی ۲/۵ سانتی متر است .
- دارای برگ هایی ریز ، باریک و مویی شکل و به طول ۰/۵ الی ۲ سانتی متر است .
- در سطح بالایی لامینا یا تیغه برگ ، موهایی به رنگ قرمز و غده ای ( این غده ها موسیلاژ چسبنده ترشح می کنند ) پوشیده شده است .
- گیاه معمولی و بالغ به قطر ۳ الی ۵ سانتی متر و با گل‌آذین بلند در حدود ۵ تا ۲۵ سانتی متر است .
- میوه گیاه ، کپسولی و حاوی دانه های متعدد بابافت خشن است .
تکثیر گیاه دروزرا
پس از اتمام فصل گل دهی ، گیاه بذرهایی به رنگ قهوه ای ، بلند و باریک تولید می‌کند .
می توانید آن ها را جمع آوری کرده و در جهت تکثیر استفاده نمایید .
کاشت بذر گیاه دروزرا :
- برای تکثیر این گیاهان ابتدا باید بذرهای آن را تهیه نمایید .
- این گیاه دارای بذرهای ریز است که به سختی قابل دیدن هستند .
- بزرگ ترین مشکلی که در شروع کاشت بذرها با آن مواجهه هستید ، وجود قارچ ها و باکترها است که معمولاً به صورت طبیعی در اسفاگنوم و تورب یافت می‌شود .
- پس از قبل از کاشت بهتر است سطح خاک را با قارچ کش های مانکوزب و کاربندازیم اسپری کرد .
- بستری از اسفاگنوم پیت ماس + پرلیت تهیه کرده و بذرها را روی سطح خاک بپاشید .
- خاک را با اسپری آب مقطر مرطوب نگهدارید .
- برای حفظ رطوبت ، سینی کاشت و یا گلدان های حاوی بذر را در یک کیسه ی نایلونی دارای تهویه و یا زیپ کیپ قرار دهید .
- بذرها را در محیطی روشن و یا زیر نور مصنوعی و در دمای ۲۲ الی ۲۵ درجه ی سانتی گراد نگهداری کنید .
- بذرها پس از گذشت چند هفته شروع به جوانه زنی می کنند .
- برخی از گونه ها پس از گذشت یک ماه جوانه می زنند .
- زمانی که گیاهان جدید دارای چند برگ کوچک و حقیقی شدند ، می‌توان کیسه‌های پلاستیکی را بیرون آورده و گیاه را داخل گلخانه قرار دهید .
- یا می توان ، آن ها را به مدت ۱ سال دیگر در داخل همان کیسه ها نگهداری کرد .
خواص گیاه دروزرا
- این گیاه علاوه بر مصارف زینتی در صنعت پزشکی و گیاهان دارویی نیز کاربرد گسترده ای دارد .
- از جوشانده ی این گیاه به درمان سرفه ، تب ، خنازیر و … کمک خواهد کرد .
- از جوشانده ی این گیاه برای بهبود اسپاسم ، تب و گندزدایی بدن استفاده می شود .
- مصرف این گیاه به این صورت است که ۱۵ گرم از این گیاه را در یک لیتر آب دم کرده و در طول روز ۲ الی ۳ بار مصرف می کنند .
- در طب سنتی از گیاه دروزا برای درمان آسم و زگیل استفاده می شود .
ترکیبات مهم در این گیاه عبارتند از :
- رزین
- دروزرون
- دروسروزید
- گلوکز
- املاح
بیشتر بدانیم :
- همانطور که اشاره شد گونه های گیاه دروزرا در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کنند .
- گونه های نیمه گرمسیری برای پررورش در گلخانه ها مناسب تر از نوع گرمسیری است .
- بسیاری از دروزراهای نیمه گرمسیری عمر طولانی تری نسب به دروزراهای گرمسیری دارند .
