شناخت و معرفی نخل ماداگاسکار
نخل ماداگاسکار با نام علمی Pachypodium نوعی گیاه آپارتمانی است از خانواده ی ساکولنت هاست که به دلیل شکل ظاهری به درخت نخل ، به این اسم نیز شناخته می شود . نخل ماداگاسکار همانند بسیاری دیگر از گل و گیاهان آپارتمانی و زینتی اکسیژن زیاد تولید کرده و به تصفیه ی هوای محیط شما کمک می کند . کلمه ی Pachypodium در واقع یک کلمه ی مصری بوده و در این زبان کلمه ی pachy به معنای ضخیم و درشت و کلمه ی podium به معنای پا می باشد . که اشاره به همان ساقه ی ضخیم و گوشتی گیاه دارد . همانطور که از اسم آن مشخص است ، (نخل ماداگاسکار ) در مناطق بیابانی و جنوبی ماداگاسکار رشد می کند . البته اگر شرایط مناسب برای رشد آن فراهم کنید این گیاهان می توانند در هر جایی رشد کنند .
- این گیاهان جز گیاهان سریع الرشد محسوب می شود .
- از خانواده خرزهره محسوب می شود .
- روی تنه (ساقه ی اصلی و گوشتی ) این گیاه خارهایی بلند به طول ۵ سانتی متر دیده می شود .
- نخل ماداگاسکار به ندرت می تواند چند شاخه ای شود .
- اگر نخل ماداگاسکار چند کله یا چند تنه شود جز گیاهان خاص کلکسیونی به شمار می رود .
- این گیاهان دارای برگ های باریک و به طول ۵ سانتی متر و یا بیشتر و به رنگ سبز است .
- برگ ها در انتهای تنه ی نخل قرار می گیرند .
- این گیاهان در اندازه های کوچک در بازار عرضه می شود .
- نکته ی جالب این است که این ساکولنت ها در طبیعت و خاستگاه اصلی خود می توانند حتی به ۵ متر و یا بیشتر برسند .
- البته در آپارتمان و شرایط گلخانه ای تا حداکثر ۳ متر را بیشتر تجربه نخواهد کرد .
گل های نخل ماداگاسکار
- نخل ماداگاسکار دارای گل هایی زیبا و به رنگ سفید و ستاره ای شکل است .
- فصل شکوفایی این گیاهان بهار و تابستان می باشد .
- البته در شرایط خانه ، به ندرت می تواند گل دهی را تجربه نماید .
- چراکه گلدهی مستلزم شرایط خاص نظیر گلخانه است .
- این گیاه برای رسیدن به شکوفایی نیازمند بلوغ و اراتفاع زیاد است .
- گیاه برای شکوفایی مستلزم شرایط مناسب و نور کافی است .
آیا نخل ماداگاسکار سمی است ؟
بله این گیاه همانند دیفن باخیا ، آگلونما و … سمی است . نخل ماداگاسکار یک گیاه سمی است ، بعضی افراد بر این باورند که این نخل را در خانه نمی توانند پرورش بدهند چون ممکن است هوای اطراف را آلوده به سم کند !!!
- این یک باور غلط و نادرست درباره ی آن هاست .
- نیاز نیست که نگران خطر مرگ توسط این این نخل باشید .
چراکه منظور از سمی بودن درواقع یعنی خوردن برگ ها و قسمت های دیگر این گیاه . در صورتی این گیاه سمی خواهد بود که شما این گیاه را به صورتی خوراکی مصرف کنید . پس از خوردن برگ ها و قسمت های دیگر این گیاه اجتناب کرده و آن ها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید .
در صورت خورده شدن علائم زیر دیده می شود!
تمامی قسمت های نخل ماداگاسکار در صورت خورده شدن می توانند سمی و کشنده باشند .
در صورت خورده شدن این گیاه علائم زیر دیده می شود :
- استفراغ
- اسهال
- بی حالی
- افزایش ضربان قلب
- و یا حتی منجر به مرگ می شود
پس نخل ماداگاسکار می تواند برای حیوانات خانگی و کودکان شما بسیار خطرناک و کشنده باشد . اگر در خانه ی خود نخل ماداگاسکار را نگهداری می کنید و این علائم در فرزند یا حیوان خانگی شما مشاهده می شود به سرعت به پزشک متخصص مراجعه کنید .
شرایط نگهداری نخل ماداگاسکار
این گیاهان را هم می توانند در خانه و هم در فضای خارجی مثل حیاط و تراس و … نگهداری نمود . البته اگر می خواهید گیاه را در فضای بیرونی کاشت و یا پرورش دهید ، ابتدا باید شرایط محیطی را مد نظر بگیرید .
نور مورد نیاز :
- نور بسیار زیادی برای رشد خود احتیاج دارد .
- برای فراهم نمودن نیاز نوری ، آن ها را حداقل به مدت ۶ ساعت در آفتاب کامل و نور مستقیم قرار دهید .
- از مهم ترین فاکتور های نگهداری این گیاهان در خانه ، تامین نور مورد نیاز گیاه است .
- اگر نور مناسب در اختیار این گیاهان قرار گیرد ، از شرایط رشدی خوبی برخوردار می شوند .
- نور مستقیم خورشید می تواند باعث سبز تر شدن برگ ها و بلند شدن ساقه ی گیاه شود .
- نور کم باعث سیاه شدن برگ ها و جلوگیری از رشد آن خواهد شد .
- اگر امکان تابش نور مستقیم در خانه وجود ندارد ، می توان آن ها را در پشت پنجره هایی که نور گیری خوبی دارند قرار داد . یکی از لازمه های اصلی این گیاهان در رسیدن به گل دهی ، تامین نیاز نوری آن هاست .
دمای مورد نیاز :
- این گیاهان به سرما حساسیت نشان می داده و آسیب پذیر است .
- کاهش دما و سرمای بیش از حد باعث پژمردگی ، سیاه شدن و ریزش برگ ها و پوسیدگی نرم انتهای ساقه در نخل ماداگاسکار می شود .
- علائم یخ زدگی این گیاهان را می توان از فرم ریشه ها هم مشخص کرد .
- یعنی اگر سرما بافت نرم و تخریب شده که ظاهرا پژمرده است مشاهده کردید این را بدانید که نشانه های سرمازدگی است .
- حداقل دما برای نگهداری این گیاهان در فصل زمستان ۱۰ درجه و حداکثر دما در تابستان ۴۰ درجه ی سانتی گراد است .
- دمای کمتر از ۱۰ درجه باعث یخ زدگی و خرابی آن می‌شود .
اگر این گیاهان را در بیرون از خانه پرورش می دهید بهتر است در فصل سرد و به محض رسیدن به دمای زیر ۲۰ درجه گیاه را به داخل خانه انتقال دهید . یعنی اگر دمای محیطی بالاتر از ۲۰ درجه بود ، می توان گیاه را در فضای بیرونی نگهداری کرد . بهترین و ایده آل ترین دما برای نگهداری این گیاهان ۲۰ الی ۲۵ درجه ی سانتی گراد است . افزایش دما به همراه تابش شدید نور و خشکی کشیدن بیش از حد گیاه ، باعث سوختن برگ ها خواهد شد .
آب مورد نیاز :
این گیاهان به کم آبی مقاومت خوبی نشان می دهند ، چراکه دارای ساقه های گوشتی بوده و گیاه قادر به ذخیره ی آب در ساقه ی خود است . به طور کلی اجازه دهید سطح خاک در بین دو آبیاری تا عمق ۲ سانتی متری خاک خشک شود سپس گیاه را آبیاری نمایید . همانطور که در بالا اشاره شد ، آبیاری بیش از اندازه به خصوص در زمستان باعث بیماری های قارچی و در نتیجه پوسیدگی ریشه خواهد شد . آبیاری کم هم باعث لاغر شدن ساقه ی اصلی ، چروکیده شدن و ریزش برگ ها می شود . در فصل رشد یعنی بهار و تابستان به هفته ای ۱ الی ۲ مرتبه و در فصل زمستان هر ۱۰ الی ۱۵ روز یک مرتبه به آبیاری نیاز خواهند داشت .
- برای آبیاری بهتر است از آب جوشیده ی سرد شده ی بدون املاح یا آب مقطر استفاده نمایید .
- پس از آبیاری بهتر است آب جمع شده در زیر گلدان را خالی کنید .
غبار پاشی نخل ماداگاسکار (رطوبت مورد نیاز)
در فصل بهار و تابستان که فصل رشد آن محسوب می شود ، می توان هر هفته ۱ مرتبه برای تامین نیاز رطوبتی روی برگ های نخل را غبارپاشی کرد . عمل غبارپاشی را در زیر نور مستقیم خورشید انجام ندهید ، چراکه باعث ایجاد لکه های قهوه ای در روی آن ها می شود . برای تامین نیاز رطوبتی گیاه می توانید از جزیره استفاده کنید . به این شکل که مقداری سنگ درشت در کف گلدان ریخته و آب روی سنگ ها بریزید و گلدان گیاه را به مدت ۱ ساعت در روی سنگ ها قرار دهید ، طورکه که کف گلدان با آب در تماس نباشد .
خاک مورد نیاز:
خاک این گیاهان باید همانند سایر گیاهان دیگر چون افوربیا تریگونا سبز و قرمز ، کاکتوس سرئوس رپاندوس و … باید دارای زهکش مناسب باشد تا آب اضافی در زمان آبیاری در گلدان باقی نمانده و به سهولت از آن بیرون رود . برای زهکش بودن آن می توانید در کف گلدان سنگ درشت و یا پوکه ی معدنی یا همان لیکاپون بریزید .
- خاکی که برای گیاه استفاده می شود باید سبک و دارای مواد مغذی باشد .
- بهترین خاک برای این نوع گیاه ماسه ۶۰% + پیت ماس ۳۰% + ورمی کمپوست ۱۰% است .
- از خاک های آماده کشت که در بازار عرضه می شود هم می توان استفاده کرد .
کود و تغذیه مناسب
- این گیاهان همانند سایر گل و گیاهان آپارتمانی برای رشد نیاز به تغذیه دارند .
- کود دهی گیاه باید در فصل رشد (بهار وتابستان) هر ۱۴ روز یک بار انجام شود .
- از کودهای مخصوص کاکتوس ها و کودهای ۲۰ -۲۰ – ۲۰ به صورت محلول در آب می توانید نصف غلظت نوشته شده در روی جلد آن ها استفاده نمایید .
- در فصل زمستان گیاه به کود دهی احتیاج ندارد و باید متوقف شود .
- از کودهای حیوانی برای آن ها استفاده نکنید .
- به این نکته دقت کنید که استفاده بیش از حد از پیت ماس و کود سبب گیاه سوزی خواهد شد .
تعویض گلدان ها
به گیاه خود نگاه کنید زمانی که تاج گیاه نسبت به اندازه گلدان سنگین تر بود و امکان خم شدن تنه وجود داشت این عمل را انجام دهید این عمل معمولا هر ۲ الی ۳ سال یک بار رخ می دهد .
- فصل تعویض گلدان در اواخر زمستان و اوایل فصل بهار است .
- برای تعویض از دستکش های باغبانی استفاده نمایید .
- گیاه را به آرامی در گلدانی با یک سایز بزرگ تر از گلدان فعلی قرار داده و با خاک جدید اطراف ریشه ها را پر نمایید . پس از تعویض تا یک هفته گیاه را آبیاری نکنید چون ممکن است به گیاه شک وارد شود .
انواع نخل ماداگاسکار
گونه های مختلفی از این گیاهان وجود دارد .
pachypodium geayi و Pachypodium lamerei و دو گونه ی شناخته شده از نخل ماداگاسکار است .
این گیاهان به دلیل آسان بودن در پرورش آن ها ، جز محبوب ترین گیاهان در خانواده ی نخل ماداگاسکار محسوب می شود . چیزی که امروز مورد بحث ما قرار دارد نخل ماداگاسکار با نام علمی Pachypodium lamerei می باشد .
هرس نخل ماداگاسکار
- برای رشد بهتر این گیاهان می توانید شاخه های خشکیده و آفت زده را جدا کنید .
- این عمل را در بهار انجام دهید .
هرس این گیاهان باعث زیبا به نظر رسیدن گیاه ، تشویق به برگ دهی بیشتر و جلوگیری از رشد بیش از اندازه ی ریشه ها خواهد شد . با سرزنی ساقه یا جوانه های انتهایی می توانید باعث چند شاخه ای شدن گیاه شوید . این کار مسلتزم مهارت است و افراد عادی نمی توانند به انجام این کار بپردازند ، ترجیحا این عمل را امتحان نکنید یا از یک باغبان مجرب بخواهید که این کار را انجام دهد .
روش های تکثیر نخل ماداگاسکار
این گیاه را به چند روش مختلف می توان تکثیر کرد که عبارتند از :
کاشت بذر (روش جنسی) :
کاشت بذر این گیاهان می تواند کمی دشوار باشد ، چراکه این تکثیر مستلزم شرایط مطلوب و تجربه است . با این حال به سراغ کاشت بذر می رویم :
- پس از تهیه ی بذر ابتدا آن ها را یک روز در آب خیس کنید .
- بهترین زمان کاشت در بهار تا اواخر تابستان است .
- از ظروف مسطح نظیر سینی کاشت مخصوص بذر استفاده کنید .
- بستر مناسبی از خاک های چون پیت ماس ( قبل ازکاشت با قارچ کش کاربندازیم یا مانکوزب بستر را ضدعفونی کنید ) تهیه کرده و بذرها را به صورت خوابیده روی خاک قرار دهید و روی آن ها خاک نریزید .
- پس از کاشت ، روی خاک را با آب اسپری کنید تا مرطوب شود .
- ظرف را در محلی با نور مناسب با دمای حدود ۲۰ الی ۲۵ درجه قرار دهید .
- خاک بستر تا مدت جوانه زدن بذرها باید به طور مرتب مرطوب باشد .
- برای حفظ رطوبت می توانید روی ظرف را با نایلون شفاف و داری تهویه بپوشانید .
- برای جلوگیری از قارچی شدن بستر در اثر رطوبت می توان هر ۱۰ روز یک مرتبه بستر را با قارچ‌کش کاربندازیم یا مانکوزب سم پاشی کرد .
- جوانه زدن بذرها باتوجه به شرایط ، ممکن است تا ۱ الی ۱/۵ ماه به طول بیانجامد .
- پس از سبز شدن بذر ها می توانید نایلون را بردارید .
قلمه زدن نخل ماداگاسکار ( روش غیر جنسی) :
همانطور که در قسمت هرس اشاره شد ، می توانید گیاه را سرزنی کنید .
پس از سرزنی گیاه رشد کرده و ممکن است چند شاخه ای شود .
قسمت بریده شده از ساقه را دور نریزید و از آن به عنوان قلمه برای تکثیر گیاه استفاده کنید .
البته از شاخه های بالغ زیر برگ نزدیک به تنه گیاه هم می توان استفاده کرده و قلمه گرفت .
- این عمل را در فصل رشد گیاه ، یعنی بهار و تابستان انجام دهید .
- برای برش از یک چاقوی تمیز استفاده کرده و ساقه را به صورت افقی برش بزنید .
- قلمه برش زده را به مدت ۴ الی ۷ روز در یک مکان سایه قرار دهید تا قسمت برش خورده پینه ببندد .
- انتهای محل برش خورده را به هورمون ریشه زایی آغشته کنید .
- بستر مناسبی از ماسه + پیت ماس تهیه کنید و قلمه ها را بکارید .
- خاک را کمی مرطوب کنید و در محیطی سایه روشن قرار دهید .
- دمای ۲۰ الی ۲۲ درجه قرار دهید تا قلمه ها ریشه زایی کنند .
جدا کردن جوانه های نخل ماداگاسکار ( روش غیر جنسی) :
در قسمت پایین گیاه مادری جوانه های کوچک شبیه به تنه جوش شروع به رشد می کنند که می توان آن ها را جدا کرد و در جهت تکثیر از آن ها استفاده نمود .
- جوانه ها را جدا کرده و به مدت ۴ الی ۷ در محلی خنک و سایه با دمای ۱۶ الی ۱۸ درجه قرار دهید .
- این عمل باعث می شود تا شیره آنان خشک شود در غیر این صورت شیره گیاه ، مانع از ریشه زایی می شود .
- این عمل را در اواخر بهار و تابستان انجام دهید .
- بستر مناسبی از پیت ماس + ماسه تهیه کنید و جوانه های کوچک را بکارید .
- خاک را همیشه مرطوب نگه دارید تا گیاه ریشه دار شود .
- گیاه را در مکانی با نور مناسب با دمای ۲۰ الی ۲۲ درجه نگهداری کنید .
آفات ، بیماری و مشکلات نگهداری نخل ماداگاسکار
شپشک های آرد آلود :
- آز آفات شایع اکثر گل و گیاهان زینتی ، درختان و نخل ماداگاسکار محسوب می شود و می توانند باعث بروز مشکل شوند .
- این آفات از شیره ی گیاهی مصرف کرده و باعث ضعیف شدن و بدشکل شدن برگها ( به ویژه برگ‌های جوان و تغییر رنگ آنان ) و ریزش برگها ی گیاه خواهد شد .
- این آفات عسلک تولید کرده و باعث چسبناک شدن برگ ها می شود .
- چسبناک شدن برگ ها می تواند باعث جمع شدن کپک سیاه رنگی که کپک دوده‌ای نام دارد،شود . ابتدا سطح برگها سیاه شده و سپس می ریزند .
- برای از بین بردن آن ها می توانید از الکل و محلول صابون کمک بگیرید .
- یک گوش پاک‌کن را به الکل و آب و صابون آغشته کرده و به تک‌تک حشرات بمالید .
- گیاه را می توانید هر ۱۴ روز یک بار یا سم کنفیدور (سموم سیستمیک) در بهار و تابستان سم پاشی نمود .
کنه ی تار عنکبوتی :
- از دیگر آفات گل شفلرا و نخل ماداگاسکار محسوب می شود .
- این آفات بیشتر در اثر آبیاری بیش از حد ، مرطوب بودن همیشگی خاک و کمبود نور به وجود می آیند .
- این حشرات باعث زرد شدن برگ ها ، بستن تار عنکبوت در زیر برگ ها و توقف رشد گیاهان خواهد شد .
- یک گوش پاک‌کن را به الکل و آب و صابون آغشته کرده و به تک‌تک حشرات بمالید .
- در اثر افزایش تعداد آن ها می توان از سموم دیازینون ، مالاتیون و سموم آبامکتین ( ورتیمک ) و … استفاده نمایید .
شته ها :
- آفاتی که می تواند به سرعت تکثیر شده و عسلک تولید کند .
- این آفات از شیره ی گیاهی مصرف کرده و باعث ضعیف شدن و بدشکل شدن برگها ( به ویژه برگ‌های جوان و تغییر رنگ آنان ) و ریزش برگها ی گیاه خواهد شد .
- برای مبارزه با آن می توانید از سموم ذکر شده ( در قسمت کنه ی تار عنکبوتی ) استفاده نمایید .
- برای خواندن اطلاعات بیشتر درباره ی شته می توانید صفحه ی شته و کنترل آن را مطالعه نمایید .
پژمردگی فوزاریومی :
- فیوزاریم آکسیسپورم با نام علمی Fusarium oxysporum نام یکی از گونه های قارچ فوزاریوم است .
- این قارچ ها باعث پوسیدگی ریشه و ساقه ی گیاه می شود .
- قارچ ها در ابتدا به برگ های پیر و سپس تمامی برگ ها را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث از بین رفتن برگ ها و در نتیجه کل گیاه می شود .
- برگ ها در ابتدا زرد و پس از آن قهوه ای می شوند .
- قارچ ها می توانند بر روی برگ ها و تمامی قسمت ها رشد کرده و باقی بمانند .
- برای جلوگیری از پیشروی قارچ می توان تمامی قسمت های پوسیده شده را از گیاه جدا کرد ، زمانی که تجمع قارچ ها به نواحی نزدیک به سطح خاک می رسد ، پوسیدگی ریشه اتفاق می افتد که متاسفانه در این حالت کاری از دست شما بر نمی آید و گیاه از بین می رود .
- پس بهترین راه جلوگیری از قارچی شدن گیاه و ضدعفونی کردن بستر کاشت است .
- علت اصلی این پوسیدگی آبیاری بیش از حد می باشد .
عوامل موثر در کنترل بیماری :
- آبیاری درست و مناسب ،
- زهکش بودن خاک و تهویه ی آن
- ضدعفونی کردن خاک با قارچ های مانکوزب و از کار بندازیم راه های جلوگیری از شیوع بیماری است .
بیماری لکه برگی :
- لکه ی برگی در اثر فعالیت نوعی قارچ Cerospora اتفاق می افتد .
- قارچ ها باعث بروز لکه هایی بر روی برگ ها می شود .
- لکه‌ها می‌توانند با توجه به عامل قارچی یا باکتریایی که ایجاد کننده این بیماری است رنگهای مختلفی از زرد تا سیاه داشته باشند .
- لکه ها در ابتدا کوچک و به تدریج بزرگ می شوند ، طوری که تمامی سطح برگ را در بر می گیرد .
- برای جلوگیری از گسترش قارچ ها می توان برگ های آلوده را جمع آوری کرد .
- یا از خیس شدن برگ های گیاه در این مدت خودداری نمود .
- در صورت گشترش بیماری می توان از قارچ کش ها مانند بنومیل استفاده نمود .
علت زرد شدن و ریزش برگ های نخل ماداگاسکار چیست ؟
یکی از عوامل مهم در زرد شدن و ریزش برگ این گیاهان بیشتر به دلیل آبیاری بیش از اندازه و پوسیدگی و قارچی شدن ریشه می باشد . برای جلوگیری از این اتفاق آبیاری باید هر زمان خاک گلدان خشک شد ، اتفاق بی افتد . از زهکش بودن خاک و گلدان اطمینان حاصل شود .
نگهداری نخل ماداگاسکار در زمستان
- نخل ماداگاسکار خزان می کند .
- نخل ماداگاسکار ، در فصول سرد برگ های خود را از دست می دهد .
یعنی برگ ها از قسمت پایین یکی یکی زرد شده و ریزش پیدا می کنند ( به شکلی که فقط ساقه می ماند ) و یا رشد آن ها متوقف می شود . گیاه در دوران رکود قرار گرفته و به اصطلاح به خواب زمستانی می رود ، در این صورت نگران نباشید ، این یک امر طبیعی بوده و گیاه می تواند در فصل رشد یعنی بهار و تابستان با توجه به شرایط مناسب ، رشد برگ های خود را آغاز کند . در فصل زمستان ، آبیاری گیاه را به حداقل برسانید ، چراکه این گیاه ، بسیار مستعد بیماری های قارچی است . اگر تمامی شرایط لازم برای رشد و دوران رکود گیاه ( فصول سرد سال ) را رعایت کنید ، حدودا ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر می توانید به طول آن بیفزایید . یکی از علائم در مساعد بودن شرایط گیاه تشکیل جوانه های گل می باشد .
