درخت چنار را بشناسیم

معرفی درخت چنار 

درخت چنار یکی دیگر از درختان تزئینی بوده که زیستگاه اصلی آن آمریکا است .

نام علمی این درخت platanus می باشد .

این درخت از سیره چناریان و از راسته چنار سانان می باشد .

جز درختان مقاوم محسوب شده که هر چقدر عمر آن بالاتر می رود تنه آن نیز ضخیم تر می شود . این درختان در شرایط مساعد می توانند حتی تا ارتفاع ۳۰ الی ۵۰ متر نیز رشد کنند . این درخت انواع مختلفی دارد و به علت شاخ و برگ های فراوان بهترین و مهمترین درخت از دسته بندی درختان سایه دار به شمار می روند به همین جهت در بسیاری از پارک ها و فضای سبزها این درخت کاشته و مشاهده می شود . درختان چنار دارای ریشه های گسترده ای در خاک هستند که به محض کاشته شدن شروع به ریشه زایی در خاک می کنند .

در هنگامی که درخت بالغ می شود ریشه آنها حتی تا عمق ۴ متری خاک نیز نفوذ می کند .این عمل باعث جذب رطوبت خاک می شود . پوست تنه این درخت در زمان جوانی ، مفرغی رنگ می باشد .

به طور کلی بر روی ساقه درخت چنار سه جوانه دیده می شود .

۱ – جوانه هایی که در انتهای ساقه و شاخه های اصلی قرار دارند .

• این جوانه ها باعث رشد طولی ساقه ها می شوند .

۲ – جوانه هایی که درشت بوده و متشکل از فلسهای قهوه ای رنگ می باشند .

• این جوانه ها فرعی بوده و شاخ و برگ های فرعی را تشکیل می دهند .

۳ – جوانه های مخروطی شکل که متشکل از فلسهای قهوه ای رنگ می باشند .

• این جوانه ها مخفی بوده و دیده نمی شوند که در هنگام تابش نور مستقیم خورشید این جوانه ها از تنه ها روییده می شود و تنه را گره دار می کند .

شرایط رشد و نگهداری از درخت چنار 

با دانه برفی همراه باشید تا راز رشد و پرورش این درخت کهن را برای شما شرح دهیم .

نور مورد نیاز :

درختان چنار را در مکان هایی بکارید که به صورت کامل بتوانند نور خورشید را جذب کنند .

البته نهال های نابالغ و کوچک به آفتاب کمتری نسبت به درختان بالغ نیاز دارند .

ممکن است ، حاشیه برگ ها در تابستان به علت تابش نور مستقیم خورشید سوخته شود اما اگر نور کافی به درخت چنار نرسد تاج آن کوتاه خواهد شد .

آبیاری مورد نیاز :

این درخت جز درختان مقاوم به خشکسالی محسوب می شود .

اما با این حال به آبیاری متوسط تا کمی برای رشد خود ، نیاز دارند .

نهال های جوان ، قطعا به آبیاری بیشتری نسبت به درختان پیرتر نیاز دارند .

به طور کلی ، این درخت را می توان هفته ای یک بار آبیاری نمود .

خاک مورد نیاز :

این درختان در خاک های غلیایی رشد خوبی ندارند .

درختان چنار ، را می تونند در خاک های سنگین ، با زهکشی بالا نیز کاشت کنید . به صورت کلی برای درخت چنار می توان از ترکیباتی مانند ماسه + خاک باغچه + کود دامی استفاده نمود . این درختان در خاک هایی با عمق کم و حتی سنگلاخی  نیز می توانند رشد کنند و متراکم شوند و رشد آنها در این نوع از خاک بهتر از خاک های آهکی صورت می گیرد . بنابراین کاشت این درختان در این نوع از خاک توصیه نمی شود .

نداشتن تهویه و زهکشی باعث تجمع آب می شود و موجب از بین رفتن ریشه ها می شود .

دمای مناسب :

این درختان به جز گونه Kerri در سرزمین های معتدل نیز مشاهده می شوند .

این درختان می توانند در دماهایی حتی بین ۳۰- الی ۴۰- درجه سانتی گراد نیز دوام بیاورند.

تقویت درخت چنار

برای اینکه خاک اطراف تنه درخت حالت سفت و فشرده به خود بگیرد و در هنگام آبیاری غرقابی نشود ، هر سال می توانید خاک اطراف درخت را با مقدار مناسبی از توت های حیوانی مخلوط کرده و مجددا پای درخت بریزید .

هرس درخت چنار :

این درخت در حاشیه شهرها کاشته می شود ، بنابراین :

باید قبل از کاشت ، موقعیت آن محل را بسنجیم .

اگر درختان را برای ایجاد فضای سبز ، مانند پارک ها در نظر می گیرید ، نیازی به هرس کردن هر ساله آنها نیست . اجازه دهید درخت به حداکثر رشد طبیعی خود برسد . فقط برای کاشت آنها باید این نکته را مد نظر داشته باشید که فاصله بین آنها رعایت شود . اما اگر این درختان را در حاشیه خیابان ها می کارید ، هرس سالیانه برای این درختان باید صورت بگیرد . به این منظور که شاخه های زائد ، پاجوش ها و شاخه های خشکیده ، بیمار یا آفت زده را جدا کنید . همچنین اگر شاخه ها به حدی رسیدند که برای عبور و مرور وسایل نقلیه مزاحمت ایجاد کردند باید هرس شوند .

درخت چنار را می توانید در زمستان و در هنگام خواب درخت هرس کنید .

البته این زمان بستگی به دمای محیط دارد .

پا جوش ها را می توان در زمان بیداری و رشد  درخت نیز هرس کرد .

تکثیر درخت چنار 

درختان چنار را می توان به سه صورت تکثیر کرد :

۱ – تکثیر از طریق کاشت بذر

بعد از فصل میوه دهی درخت ، می توان میوه ها را جمع آوری کرده و از آنها بذر تهیه نمود . قوه نامیه بذر درختان چنار کم است و به محض بذر گیری از درختان ، آنها را باید در خاک های مناسب مانند ترکیبات ماسه + خاک برگ + پرلیت بکارید . به علت ضعیف بودن بذرها ، از خاک های سبک استفاده کنید .

فصل کاشت بذرها در فصل بهار می باشد .

بهتر است خاک ، رطوب داشته باشد .

۲ – تکثیر از طریق قلمه گیری

برای این عمل ، هم می توانید از شاخه های جوان ، و هم از پاجوش ها استفاده کنید .

این روش از قلمه گیری متداولترین راه تکثیر درختان چنار می باشد .

قلمه هایی به طول ۳۰ الی ۴۰ سانتی متر ، زیر بند از درخت جدا کرده ، باید برش به صورت مورب باشد . طول پاجوش ها می تواند بزرگتر از این قلمه ها باشد . قبل از کاشت ، برای جذب رطوبت کافی ، آنها را به مدت چند ساعت درون آب قرار دهید . اگر شرایط مساعد نبود ، قلمه ها را می توانید به صورت عمودی و افقی روی ماسه قرار داده و روی آنها ماسه بریزید تا زمانی که ریشه بزنند .

برای کاشت آنها ، فاصله ای به میزان ۱٫۵ الی ۲ متر را رعایت کنید .

مکان هایی که برای آنها در نظر می گیرید باید کاملا آفتاب گیر و مناسب باشد .

گودالی به اندازه مناسب حفر کنید ۷۰*۷۰*۷۰ تا ریشه نهال به راحتی درون آن جای بگیرید . این قلمه ها را هر هفته ۲ بار می توانید آبیاری کنید . بهترین فصل کاشت نهال ها نیز اواخر پاییز و فصل زمستان می باشد .

۳ – تکثیر از طریق خوابانیدن

این روش چندان مرسوم نیست که در بهار و تابستان انجام می شود .

بیشتر بر روی شاخه های جوان صورت می گیرد .

نحوه تکثیر از طریق خوابانیدن در مطلب مربوط به تکثیر درخت سیب کامل شرح داده شده است .

انواع درخت چنار

۱ – چنار خاوری Platanus orientalis :

بیشترین گونه ای که در کشور ایران کاشته می شود چنار خاوری یا همان چنار شرقی می باشد . برگ های این نوع چنار بسیار شبیه به درخت مو ( درخت انگور ) می باشد .

این درخت جز درختان پهن برگ محسوب می شود .

این چنار در شرایط ایده آل می تواند صدها سال عمر کند .

چنار خاوری بیشتر در فضای شهری ، پارک ها و حاشیه شهرها کاشته می شود .

ارتفاع این درختان می تواند تا ۲۵ متر نیز برسد و جز کوچکترین نوع چنارها می باشد .

۲ – چنار غربی Platanus kerrii :

این درخت با مابقی گونه های درخت چنار متفاوت است ، طوری که همیشه سبز می باشد . برگ های آن به شکل چنار هایی که ما می شناسیم نیست و حالتی کشیده و ساده دارند .

۳ – چنار آریزونا Platanus wrightii و چنار خوشه ای Platanus racemosa :

 هر دوی این نوع از درختان ، به ایالات متحده آمریکا تعلق دارند .

این دو گونه از درخت چنار ، بیشتر در دشت های سیلابی ، چشمه ها و زیستگاه ها مشاهده می شود .

۴ – چنار آمریکایی Platanus occidentalis :

این درخت بیشتر در تگزاس ، فلوریدا و کانادا کاشته می شود .

این درختان در هر شرایطی می توانند سازگار شده و رشد کنند طوری که مرتب میوه دهی می کنند . ارتفاع این درخت تا ۴۰ متر نیز می رسد .

۵ – گونه های دیگر 

از گونه های کمتر مشاهده شده درخت چنار نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• Platanus gentryi
• Platanus hybrida
• Platanus mexicana
• Platanus rzedowskii

آفات و بیماری های درخت چنار 

از جمله شایع ترین آفات درخت چنار ، می توان به موارد زیر اشاره کرد :

۱- کرم ریشه :

این کرم ها ، به ریشه درخت حمله کرده و لارو آنها از ریشه ، پوست و … درخت تغذیه می کند . این کرم باعث توقف رشد درخت می شود . بعد از مدتی ، درخت زرد شده و از بین خواهد رفت .

۲ – پروانه مینور : 

این پروانه با تغذیه برگ ها باعث ایجاد لکه های سفید بر روی آنها می شود .

فصل تخم گذاری این پروانه ها در بهار می باشد .

۳ – زنجرک چنار : 

این حشرات ، با مکیدن شیره گیاهی از طریق خرطوم های خود باعث از بین رفتن کلروفیل برگ ها می شود . در اثر فعالیت این حشرات ، لکه هایی زرد مانند بر روی برگ ها به جای می ماند . این حشره باعث توقف رشد درخت می شود .

زرد شدن برگ درخت چنار :

این اتفاق در اثر کمبود آهن و کلروز در درختان و گیاهان رخ می دهد .

عواملی که موجب کاهش جذب آهن برای درخت از طریق ریشه می شوند عبارتند از :

• قلیایی بودن خاک
• کمبود مواد غذایی
• تهویه نامناسب خاک و نداشتن زهکش مناسب
• بالا بودن سطح یون بی کربنات در آب

سود و خواص درخت چنار 

این درختان علاوه بر زیبایی در مصارف دارویی و صنعت چوب کاربرد های فراوانی دارند .

کاربرد درخت چنار در صنعت چوب :

چوب درخت چنار ، از مرغوبیت بالایی برخوردار است و حتی بدون آغشته شدن به مواد شیمیایی می توانند در شرایط نامساعد سالم بمانند . در بسیاری از مکان های تاریخی مانند شهر اصفهان ، مشاهده می کنید که اکثر درب و پنجره های بناهایی مانند عالی قاپور ، چهل ستون و … از چوب درخت چنار ساخته شده است .

کاربرد درخت چنار در مصارف دارویی : 

• میوه و پوست این درخت طبیعت سرد و خشک دارد .
• از پوست این درختان برای از بین بردن لک پوستی استفاده می شود .
• از ریشه آن ، برای مار گزیدگی استفاده می شود .
• از برگ و میوه آن برای درمان گرفتگی صدا استفاده می شود .
• برای از بین بردن ، اسهال خونی نیز از جوشانده پوست درخت در سرکه بهره می گیرند .
• عرق چنار می تواند به افراد لاغر کمک کند .
• عرق درخت چنار ، سلامت قلب را تضمین می کند .
• عرق درخت چنار ، تب بر بوده و به درمان آسم نیز کمک می کند .
• برای رفع دندان درد ، می توان برگ چنار را در سرکه جوشاند و آن را مزه مزه کرد .
• عرق برگ چنار می تواند تقویت کننده معده باشد .
• برای رفع پوسته ریزی بدن ، پوست سوخته درخت چنار را با مقداری بادام زمینی مخلوط کرده و بر روی قسمت مورد نظر بمالید .
• برگ چنار به درمان زانو درد و مفاصل نیز کمک می کند .
• برای درمان سوختگی ، برگ های چنار را کوبیده و بر روی قسمت سوختگی قرار دهید .
• برای درمان لکه های پوست می توانید جوشانده برگ درخت چنار را بر روی پوست قرار دهید .
• دمنوش برگ این درخت می تواند به درمان واریس کمک کند .

مضرات درخت چنار 

با وجود اینکه این درخت مانند درخت زبان گنجشک ، بادام ، زرد آلو ، اکالیپتوس و … خواص بسیار زیادی دارد ، و حتی به اضافه این خواص در صنعت زیبایی ، دارویی و در صنایع چوب هم کاربرد دارد ، اما مضراتی نیز دارد که در زیر به آنها اشاره می کنیم .

• خوردن برگ زیاد درخت چنار باعث ضعف در دید می شود .
• گرد روی برگ ها می تواند برای ریه انسان مشکل ساز باشد .
• عرق چنار را نباید با ترشی جات مصرف کنید .
• گرد برگ درخت چنار ، برای چشم مضر است .
• اگر چاق هستید از مصرف دمنوش های برگ چنار خودداری نمایید .

بیشتر بدانیم 

• گل این درختان یک پایه و تک جنسی است .
• گلدهی درختان چنار از فروردین ماه شروع شده و حتی تا خرداد ماه نیز ادامه خواهد داشت .
• لقاح در این درختان به دو صورت انجام می شود . خود گشن Autogame و هم دگر گشن Heterogame .
• میوه های آن به صورت کروی بوده و بعد از رسیدن به شکل فندوق ، خشک و یا مرکب دیده می شوند .
• درون میوه های درخت چنار دانه های دو لپه ای جای دارند که به محض افتادن روی زمین ، در حالی که شرایط رشد برای آنها مساعد باشد می توانند در کمتر از ده روز به درختان کوچکی تبدیل شوند . همانطور که گفته شد تنها در شرایط ایده آل این عمل امکان پذیر است و در غیر این صورت قوه نامیه آنها کم بوده و اگر مدت زیادی روی زمین بمانند قطعا از بین خواهند رفت .
• درختان چنار دارای برگ های پنجه ای شکل است که با دمبرگ هایی به طول ۱۰ الی ۱۲  سانتی متر به شاخه ها متصل هستند . برگ ها معمولا کرک دار می باشند .
• درختان چنار جز درختان سریع الرشد محسوب می شوند و از کاشت آنها در زیر سیم های برق فشار قوی خودداری گردد ، چرا که ممکن است در زمان بارندگی و وزش باد باعث آتش سوزی گردد .
• این درخت ، با تولید گرده های فراوان می تواند در برخی از افراد ایجاد حساسیت کند .
• میوه های این درخت کرک دار بوده و دارای گرده می باشد و آنها نیز می توانند حساسیت زا باشند .
• نام های دیگر درخت چنار ، جوهر ، صنا ، عثیام ، دلب ، دلبا ، چنال وراس می باشد .